علت ایجاد رنگین کمان چیست؟
رنگین کمان یکی از زیباترین پدیده های طبیعی است که انسان ها از دیرباز شیفته ی آن بوده‌اند. این کمان رنگارنگ که بعد از باران یا در نزدیکی آبشارها دیده می شود، همیشه نماد زیبایی، امید و حتی مفاهیم اسطوره‌ای بوده است. در این مقاله، به بررسی علت ایجاد رنگین کمان خواهیم پرداخت. با مجله اینترنتی فرارسانه همراه باشید.
رنگین کمان چیست؟
رنگین کمان پدیده‌ای نوری و جوی است که وقتی نور خورشید به قطرات آب معلق در هوا برخورد می‌کند، به وجود می‌آید. نور درون این قطرات خم شده (شکسته می شود)، بازتاب پیدا می‌کند و دوباره خم می شود و در نتیجه یک طیف وسیع از نور به چشم بیننده می‌رسد.
رنگین کمان شکلی کمانی دارد و معمولاً شامل رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش است. ترتیب این رنگ ها همواره ثابت است و از بیرون به داخل (قرمز به بنفش) دیده می شود.
فرآیند علمی تشکیل رنگین کمان
رنگین کمان از ترکیب سه پدیده‌ی فیزیکی در نور و آب شکل می‌گیرد:
1. شکست نور
وقتی نور از یک محیط به محیطی دیگر با چگالی متفاوت وارد می شود، تغییر مسیر می‌دهد یا به اصطلاح می شکند. در رنگین کمان، نور خورشید هنگام ورود به قطره آب از هوا (چگالی کمتر) به آب (چگالی بیشتر)، دچار شکست می شود.
2. بازتاب داخلی
بعد از شکست اولیه، نور درون قطره آب بازتاب پیدا می‌کند. نور به دیواره ی داخلی قطره برخورد می‌کند و قسمتی از آن درون قطره باقی می‌ماند و مسیرش تغییر می‌کند.
3. شکست دوباره و خروج نور
در نهایت، نور دوباره از قطره خارج می شود. هنگام خروج دوباره دچار شکست می شود و همین شکست دوم باعث پراکندگی رنگ های مختلف نور سفید می شود و طیف رنگی به وجود می‌آید.
چرا نور سفید به رنگ های مختلف تقسیم می شود؟
نور سفید خورشید ترکیبی از تمام رنگ های طیف نوری است. هنگامی که نور سفید وارد قطره آب می شود، رنگ های گوناگون نور به خاطر تفاوت در طول موج‌شان با زوایای گوناگون شکسته می شوند.
- نور بنفش که طول موج کوتاه تری دارد، بیشتر می‌شکند.
- نور قرمز که طول موج بلندتری دارد، کمتر می‌شکند.
این تفاوت در شکست باعث می شود که رنگ های گوناگون از یکدیگر جدا شوند و به صورت یک طیف رنگی دیده شوند.
برای آشنایی با روانشناسی رنگ قرمز مقاله موجود در سایت فرا رسانه را مطالعه نماید.
شرایط لازم برای دیدن رنگین کمان
برای اینکه بتوانیم رنگین کمان ببینیم، باید چند شرط خاص برقرار باشد:
- بارش یا رطوبت در هوا: قطرات آب معلق باید در جو حضور داشته باشند.
- خورشید باید در آسمان باشد: نور خورشید منبع اصلی ایجاد رنگین کمان است.
- زاویه مناسب دید: رنگین کمان معمولاً زمانی قابل مشاهده است که خورشید در پشت سر شما قرار داشته باشد و زاویه‌ی بین خط دید شما و نور خورشید حدود ۴۰ تا ۴۲ درجه باشد.
چرا رنگین کمان همیشه نیم دایره است؟
رنگین کمان در واقع یک دایره ی کامل است، اما زمین مانع دیدن بخش پایینی آن می شود. ما معمولاً از سطح زمین فقط قسمت بالایی این دایره را می‌بینیم، که به شکل یک نیم دایره به نظر می‌رسد. اگر از ارتفاع بسیار زیاد (مثلاً از هواپیما) به رنگین کمان نگاه کنیم، می توانیم دایره‌ی کامل آن را ببینیم.
ترتیب رنگ های رنگین کمان چگونه است؟
- قرمز (بیرونی ترین رنگ)
- نارنجی
- زرد
- سبز
- آبی
- نیلی
- بنفش (درونی ترین رنگ)
این ترتیب ناشی از میزان شکست هر رنگ در قطره آب است.
در یکی از مقالات سایت فرا رسانه به بررسی روانشناسی رنگ سبز پرداخته ایم برای کسب اطلاعات بیشتر این مقاله را مطالعه نماید.
انواع رنگین کمان
شاید جالب باشد بدانید که رنگین کمان ها فقط یک نوع ساده ندارند. در شرایط خاص، انواع متفاوتی از رنگین کمان شکل می گیرند:
1. رنگین کمان اولیه
این همان رنگین کمان معمولی است که همه‌ی ما دیده‌ایم. در این حالت نور یک بار درون قطره آب بازتاب پیدا می‌کند.
2. رنگین کمان ثانویه
گاهی اوقات یک رنگین کمان دوم، کم رنگ تر و بزرگ تر در بالای رنگین کمان اصلی دیده می شود. این رنگین کمان بر اثر دو بار بازتاب نور درون قطرات آب ایجاد می شود.
در رنگین کمان ثانویه، ترتیب رنگ ها معکوس است (قرمز درونی، بنفش بیرونی).
3. رنگین کمان دوتایی
گاهی رنگین کمان های اولیه و ثانویه همزمان در آسمان دیده می شوند که به آن رنگین کمان دوتایی می گویند.
4. رنگین کمان مه
در مه های بسیار ریز، رنگین کمان هایی به وجود می‌آیند که تقریباً بی رنگ هستند و به صورت یک کمان سفید ظاهر می شوند.
رنگین کمان در فرهنگ ها و اسطوره ها
رنگین کمان در بسیاری از فرهنگ های باستانی و داستان های اسطوره‌ای حضور داشته است. در بعضی فرهنگ ها، رنگین کمان را پل ارتباطی میان زمین و آسمان می‌دانستند.
- در اساطیر اسکاندیناوی، بایفروست یک رنگین کمان است که به عنوان پلی بین دنیای انسان ها و خدایان تصور می‌شد.
- در فرهنگ بومیان آمریکا، رنگین کمان نماد امید و تولد دوباره است.
- در ادبیات مدرن رنگین کمان بیشتر نمادی از امید، صلح و تنوع فرهنگی است.
سوالات رایج درباره رنگین کمان
آیا همیشه می توانیم رنگین کمان را ببینیم؟
خیر. برای دیدن رنگین کمان، نیاز به قطرات آب در هوا و تابش خورشید در زاویه مناسب داریم. به همین خاطر رنگین کمان بیشتر بعد از باران یا در کنار آبشارها قابل مشاهده است.
چرا گاهی فقط بخشی از رنگین کمان دیده می شود؟
اگر قطرات آب در تمام منطقه‌ی دید وجود نداشته باشند یا خورشید خیلی پایین یا خیلی بالا باشد، فقط قسمتی از رنگین کمان تشکیل می شود.
اگر می خواهید با تاثیر تغییرات آب و هوا در زندگی را بدانید مقاله موجود در سایت فرا رسانه را مطالعه نماید.
آیا رنگین کمان واقعی مکان فیزیکی خاصی دارد؟
خیر. رنگین کمان یک پدیده‌ی نوری است، نه یک جسم فیزیکی. مکان دقیق آن نسبت به موقعیت بیننده و زاویه تابش نور تغییر می‌کند. به همین خاطر، اگر از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر حرکت کنیم، رنگین کمان هم جابه جا می شود.
رنگین کمان یکی از زیباترین و شگفت انگیزترین پدیده های طبیعت است که حاصل بازی نور و آب است. وقتی نور خورشید وارد قطرات ریز آب در هوا می شود، درون آن ها شکسته، بازتابیده و دوباره شکسته می شود، و در نتیجه طیف کاملی از رنگ ها به وجود می‌آید.
دیدن رنگین کمان نیازمند شرایط خاصی مثل باران، خورشید در آسمان و زاویه دید مناسب است. علاوه بر رنگین کمان های اولیه، در بعضی شرایط خاص شاهد رنگیشن کمان های ثانویه، مه آلود یا حتی کامل دایره‌ای هستیم.
