بررسی چالش های قدیمی و جدید در صنعت قالیشویی
صنعت قالیشویی در ایران به عنوان یکی از صنایع مهم و مرتبط با فرهنگ و هنر کشور، با تاریخچه‌ای طولانی و پیچیده همراه است. این صنعت به طور خاص با فرش های ایرانی که به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و هنری کشور شناخته می شوند، ارتباط نزدیک دارد. از آنجا که فرش های ایرانی علاوه بر ارزش فرهنگی و هنری، از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارند، نحوه شستشو، نگهداری و مراقبت از آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین خاطر، صنعت قالیشویی همواره با چالش های گوناگونی روبه رو بوده است که بعضی از آن ها به دوران قدیم باز می‌گردد و بعضی دیگر ناشی از تغییرات جدید در تکنولوژی، محیط زیست و مسائل اقتصادی هستند.
چالش های قدیمی در صنعت قالیشویی
- روش های شستشو و آسیب به فرش ها
یکی از چالش های اساسی صنعت قالیشویی در شهر جدید هشتگرد و سایر قالیشویی ها در گذشته، روش های شستشو و تأثیر آن‌ها بر کیفیت فرش ها بود. در سال های گذشته، شستشوی فرش ها عمدتاً به صورت دستی و با استفاده از مواد شوینده خانگی انجام می شد. این روش ها معمولاً به دلیل نداشتن دانش فنی کافی، باعث آسیب به الیاف فرش و کاهش عمر مفید آن ها می‌شد.
در این روش ها، بیشتر از مواد شیمیایی ساده‌ای مثل صابون و خاک اره استفاده می شد که در بسیاری از مواقع، آسیب جدی به رنگ ها و ساختار فرش وارد می شد. علاوه بر این، شستشوی نادرست فرش ها به خصوص فرش های دستباف، می توانست باعث تغییر شکل و تضعیف الیاف طبیعی فرش شود. به عنوان مثال، استفاده از آب زیاد و شستشوی خشن می‌تواند باعث فرسایش و تغییر رنگ فرش های دستباف شود که این مسئله به کاهش ارزش و کیفیت فرش ها منجر می‌شد.
- کمبود تجهیزات پیشرفته
از دیگر مشکلات اساسی در صنعت قالیشویی در گذشته، کمبود تجهیزات و فناوری های پیشرفته بود. به دلیل نبود ماشین آلات صنعتی و پیشرفته، بسیاری از فرآیندهای شستشو به طور دستی انجام می‌شد و فرش ها به طور نامناسب و با دقت کمتری شسته می شدند.
این مشکل در بسیاری از کارگاه های قالیشویی به خصوص در مناطق کمتر توسعه یافته‌تر ایران مشهود بود. نبود دستگاه های شستشوی اتوماتیک، خشک کن های صنعتی و سیستم های شستشو با بخار، باعث می‌شد که فرش ها به صورت غیرمناسب و حتی به صورت دستی شسته شوند که می توانست آسیب های زیادی به آن وارد کند. به عنوان مثال، شستشوی دستی فرش با استفاده از آب زیاد و فشار زیاد می‌تواند باعث تغییر شکل فرش و از بین رفتن الیاف طبیعی آن شود.
- نیاز به نیروی انسانی مجرب
در گذشته، یکی از بزرگ ترین مشکلات صنعت قالیشویی، کمبود نیروی انسانی ماهر بود. این صنعت نیاز به افراد ماهر و متخصص داشت که توانایی شستشو و نگهداری فرش های ارزشمند و حساس را داشته باشند. بسیاری از کارگران قالیشویی ها تجربه کافی در شستشوی فرش های دستباف نداشتند و بدون آگاهی از ویژگی های خاص هر نوع فرش، امکان داشت آسیب های جدی به آن وارد کنند.
این چالش در مناطقی که آموزش های تخصصی برای نیروی کار وجود نداشت، بیشتر مشهود بود. علاوه بر این، عدم وجود نظارت دقیق بر کیفیت خدمات قالیشویی باعث می‌شد که بعضی از فرش ها به طور نادرست شسته و دچار آسیب شوند.
چالش های جدید در صنعت قالیشویی
- مسائل زیست محیطی و مصرف آب
یکی از مهم ترین چالش های جدیدی که صنعت قالیشویی در دنیای کنونی با آن روبه رو است، مسائل زیست محیطی و مصرف بیش از حد منابع آبی است. در فرایند شستشوی فرش ها، مقدار زیادی آب مصرف می شود که در بسیاری از مناطق ایران با بحران کمبود آب مواجه هستند. این مصرف بالای آب در صنعت قالیشویی یکی از مشکلات عمده‌ای است که به خصوص در فصول گرم سال بیشتر احساس می شود.
علاوه بر مصرف زیاد آب، فاضلاب های قالیشویی که شامل مواد شوینده شیمیایی و آلودگی های ناشی از شستشو هستند، امکان دارد به محیط زیست آسیب وارد کنند. در صورتی که این فاضلاب ها به درستی تصفیه نشوند، می توانند به منابع آبی و خاکی آسیب وارد کنند و حتی سلامت عمومی مردم را تهدید کنند. بنابراین، یکی از چالش های بزرگ این صنعت، یافتن روش های سازگار با محیط زیست برای شستشوی فرش ها است.
- استفاده از مواد شوینده غیرمناسب
استفاده از مواد شوینده شیمیایی نامناسب یکی از چالش های دیگر در صنعت قالیشویی است. بسیاری از قالیشویی ها برای کاهش هزینه ها از مواد شوینده ارزان قیمت و غیرمناسب برای فرش های دستباف استفاده می کنند. این مواد امکان دارد به الیاف فرش آسیب وارد کنند و باعث کدر شدن رنگ ها یا کاهش کیفیت فرش ها شوند.
در حالی که مواد شوینده تخصصی برای فرش های دستباف وجود دارند، اما بعضی از قالیشویی امکان دارد از مواد شوینده عمومی که برای سایر سطوح یا پارچه ها طراحی شده‌اند، استفاده کنند. این مواد می توانند باعث از بین رفتن رنگ ها و آسیب به الیاف طبیعی فرش های دستباف شوند. به همین خاطر، استفاده از مواد شوینده مناسب و باکیفیت یکی از نکات کلیدی است که قالیشویی مهستان آن را در نظر گرفته است.
- رقابت با بازارهای جهانی و حفظ کیفیت فرش ایرانی
یکی از چالش های جدی دیگر صنعت قالیشویی در ایران، رقابت با سایر کشورهای تولیدکننده فرش است. با وجود اینکه فرش ایرانی به عنوان یک نماد فرهنگی در دنیا معروف است، اما در سال های اخیر رقابت با کشورهای دیگر که فرش هایی با قیمت پایین تر و کیفیت مشابه تولید می کنند، افزایش یافته است. این رقابت فشرده باعث شده است که قالیشویی های ایرانی با چالش هایی در حفظ کیفیت فرش ها و خدمات خود روبه رو شوند.
در بسیاری از کشورهای تولیدکننده فرش، از دستگاه های صنعتی و تکنولوژی های پیشرفته برای شستشوی فرش ها استفاده می کنند که می‌تواند هزینه های تولید را کاهش دهد. این در حالی است که قالیشویی در ایران باید با چالش هایی مثل هزینه های بالای نیروی کار، تجهیزات قدیمی تر و مصرف بالای منابع روبه رو باشند.
- افزایش هزینه های عملیاتی
در سال های کنونی، هزینه ای عملیاتی قالیشویی ها به شدت افزایش یافته است. این افزایش هزینه ها ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه، تجهیزات و نیروی کار است. افزایش قیمت انرژی و هزینه های مربوط به نگهداری و تعمیر دستگاه ها باعث شده است که هزینه های قالیشویی بالا رود.
این افزایش هزینه ها می‌تواند تأثیر زیادی بر قیمت خدمات قالیشویی داشته باشد و مشتریان را مجبور کند که به دنبال خدمات ارزان تر بگردند. این مسئله می‌تواند به کاهش کیفیت خدمات و از دست دادن مشتریان منجر شود.
- آسیب به فرش های قدیمی و ارزشمند
یکی از چالش های دیگری که در صنعت قالیشویی مطرح است، آسیب به فرش های قدیمی و ارزشمند است. بسیاری از مشتریان فرش های دستباف یا فرش های قدیمی با ارزش فرهنگی و تاریخی دارند که نیاز به شستشوی بسیار دقت پذیر و با روش های خاص دارند. عدم آگاهی و تجربه کافی در این زمینه می‌تواند باعث آسیب به این نوع فرش ها شود و ارزش تاریخی آن را از بین ببرد.
فرش های قدیمی و بافت های ظریف نیاز به شستشوی ویژه و با استفاده از مواد شوینده خاص دارند. در صورتی که این فرش ها به طور نادرست شسته شوند، امکان دارد آسیب های غیرقابل جبرانی به آن وارد شود. اما قالیشویی در هشتگرد که در کار شستشوی فرش های قدیمی و با ارزش فعالیت می کنند،می توان با اطمینان خاطر فرش خود را به آن سپرد .
- ارتقاء مهارت های نیروی انسانی
در دنیای امروز، صنعت قالیشویی نیاز به نیروی انسانی ماهر وآموزش دیده دارد که با استفاده از تکنولوژی های جدید و روش های علمی، بتواند کیفیت خدمات را حفظ کند. با توجه به پیشرفت های روزافزون در تکنولوژی های شستشو، نیروی کار باید توانایی استفاده از دستگاه ها و مواد شوینده جدید را داشته باشد.
در بسیاری از قالیشویی ها، آموزش نیروی کار به طور سیستماتیک انجام نمی شود و کارگران با روش های قدیمی و سنتی به کار خود ادامه می دهند. این موضوع می‌تواند به کاهش کیفیت خدمات و عدم توانایی در حل مشکلات پیچیده روبه رو شود.
